Bước vào mùa mưa, chớ lơ là sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một bệnh lây truyền rất dễ bùng phát vào tháng 7 đến tháng 10 trong năm khi thời tiết bước vào mùa mưa. Người mắc phải sốt xuất huyết, nếu không được chữa trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nặng hơn và gây nhiều biến chứng nguy hiểm như: Hạ tiểu cầu, suy đa tạng, tràn dịch màng phổi…

Nước ta  là một quốc gia có tài nguyên sông ngòi chằng chịt, lại thêm khí hậu đặc trưng nóng ẩm, mưa nhiều chính là điều kiện lý tưởng cho muỗi vằn sinh sôi, phát triển. Đáng ngại hơn, hiên tại thời tiết đang bước vào mùa mưa, mùa thuận lợi nhất để muỗi vằn phát triển cực độ. Tại Việt Nam, tính đến tháng 6/2019 tổng số 59.959 trường hợp nghi nhiễm được ghi nhận, trong đó có 4 trường hợp tử vong; gấp ba lần so với cùng kỳ năm 2018.

Hiểu về nguyên nhân gây sốt xuất huyết để có cách phòng ngừa hiệu quả

Sốt xuất huyết là bệnh do muỗi truyền có tốc độ lây lan nhanh nhất trên thế giới. Vi rút sốt xuất huyết là một loại vi rút ARN sợi đơn nhỏ bao gồm bốn chủng huyết thanh riêng biệt (Den 1, 2, 3, 4). 

Những kiểu huyết thanh có liên quan chặt chẽ này của vi rút sốt xuất huyết thuộc giống Flavivirus, họ Flaviviridae. Con người là vật chủ khuếch đại chính của vi rút. Con người nhiễm vi rút sốt xuất huyết sau khi bị muỗi vằn đốt, rồi bằng cách này muỗi vằn lại đốt người bệnh, lây cho người lành. Vi rút sốt xuất huyết lưu hành trong máu của người nhiễm bị muỗi cái đốt sau đó truyền bệnh cho người lành. 

Ngoài con đường truyền bệnh qua trung gian truyền bệnh là muỗi. Vi rút cũng có thể lây qua những con đường ít phổ biến hơn: 

• Lây truyền qua các sản phẩm của máu: Vết thương do kim tiêm và tiếp xúc với niêm mạc, ước tính tỷ lệ truyền DENV qua các sản phẩm máu là 37% . 
• Vi rút cũng có khả năng truyền từ mẹ sang con: Ở những trường hợp trong khoảng thời gian 10 ngày trước khi sinh (bao gồm cả trường hợp khởi phát triệu chứng vào ngày dự kiến sinh).

4 đối tượng có nguy cơ cao mắc sốt xuất huyết

Mặc dù bệnh có thể gặp ở bất cứ ai, nhưng những đối tượng sau đây có nguy cơ cao và dễ diễn biến nặng khi mắc bệnh:

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa biết tự bảo vệ mình khi bị muỗi đốt
• Người có bệnh di truyền về máu gây rối loạn yếu tố đông máu hoặc giảm tiểu cầu,..
• Người mắc các bệnh mãn tính khác như tiểu đường, tăng huyết áp, COPD,…
• Phụ nữ mang thai, hệ thống miễn dịch yếu,..

7 triệu chứng điển hình của sốt xuất huyết 

Nhiều người không có dấu hiệu hoặc triệu chứng của nhiễm trùng sốt xuất huyết, hoặc khi các triệu chứng xảy ra, chúng có thể bị nhầm lẫn với các bệnh khác — chẳng hạn như bệnh cúm — và thường bắt đầu từ 4 đến 10 ngày sau khi bạn bị muỗi nhiễm bệnh đốt, với bất kỳ các triệu chứng sau đây: 

• Sốt cao 40 C 
• Đau đầu
• Đau cơ, xương hoặc khớp
• Buồn nôn, nôn
• Đau sau hốc mắt
• Đau vùng thượng vị, tiêu chảy 
• Phát ban

Hầu hết mọi người phục hồi trong vòng một tuần hoặc lâu hơn. Trong một số trường hợp, các triệu chứng xấu đi và có thể đe dọa tính mạng. Đây được gọi là sốt xuất huyết nặng, sốt xuất huyết hoặc hội chứng sốc sốt xuất huyết.

Các dấu hiệu cảnh báo về bệnh sốt xuất huyết nghiêm trọng — một trường hợp khẩn cấp đe dọa đến tính mạng — có thể phát triển nhanh chóng. Các dấu hiệu cảnh báo thường bắt đầu vào một hoặc hai ngày đầu tiên sau khi hết sốt và có thể bao gồm:

• Đau bụng dữ dội
• Nôn dai dẳng
• Chảy máu từ nướu răng hoặc mũi 
• Máu trong nước tiểu, phân hoặc chất nôn 
• Chảy máu dưới da, có thể trông giống như vết bầm tím
• Khó thở hoặc thở nhanh
• Mệt mỏi
• Khó chịu hoặc bồn chồn

3 giai đoạn quan trọng của sốt xuất huyết bạn cần biết

Sốt xuất huyết bắt đầu đột ngột sau thời gian ủ bệnh thường từ 3 đến 14 ngày, các triệu chứng diễn biến theo 3 giai đoạn: sốt, nguy kịch và hồi phục.

1. Sốt – Giai đoạn bệnh tiến triển

Người bệnh sốt cao đột ngột (trên 38,5°C) kèm theo đau đầu dữ dội, nôn mửa, đau khớp và cơ nghiêm trọng. Da bắt đầu xuất hiện tình trạng phát ban. Giai đoạn sốt kéo dài từ ba đến bảy ngày, sau đó hầu hết bệnh nhân khỏi bệnh mà không có biến chứng.

Nếu xét nghiệm máu trong giai đoạn này có thể thấy tình trạng giảm bạch cầu và giảm nhẹ tiểu cầu, men gan tăng gấp 2-5 lần so với bình thường.

2. Nguy kịch – Giai đoạn nặng

Vào khoảng ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh, một tỷ lệ nhỏ bệnh nhân (thường là trẻ em và thanh niên) phát triển thành hội chứng tăng tính thấm thành mạch toàn thân, đặc trưng bởi rò rỉ huyết tương, chảy máu, sốc và suy đa nội tạng. Giai đoạn này kéo dài trong 24 đến 48 giờ.

Bệnh nhân có thể đỡ sốt hơn, nhưng cảm thấy mệt nhiều hơn, xuất hiện các “dấu hiệu cảnh báo” về lâm sàng như li bì hoặc kích thích, đau bụng vùng gan, nôn nhiều, chảy máu cam, chảy máu chân răng,…

Chụp X- quang ngực hoặc siêu âm ổ bụng có thể thấy hình ảnh thoát huyết tương gây tràn dịch màng phổi, dịch tự do ổ bụng. Xét nghiệm máu thấy giảm tiểu cầu từ trung bình đến nặng, sau đó số lượng tiểu cầu sẽ cải thiện nhanh chóng trong giai đoạn phục hồi. Rối loạn đông máu thoáng qua cũng cũng có thể được phát hiện trong giai đoạn này.

3. Giai đoạn hồi phục 

Trong giai đoạn này, tình trạng rò rỉ huyết tương và xuất huyết dần được cải thiện, các dấu hiệu sinh tồn ổn định và dích tích tụ được tái hấp thu. Có thể xuất hiện thêm phát ban ngứa trong giai đoạn này và kéo dài trong vài ngày. Giai đoạn phục hồi thường kéo dài từ hai đến bốn ngày, ở người lớn có thể bị mệt mỏi nhiều ngày đến vài tuần sau khi hồi phục.

6 biến chứng nguy hiểm của sốt xuất huyết

Bệnh sốt xuất huyết Dengue chưa có thuốc đặc trị và vắc xin phòng chống, nên bất cứ ai có biểu hiện bệnh, cần được xét nghiệm chẩn đoán và theo dõi chặt chẽ, nếu không bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng:

– Suy tim, suy thận.

– Xuất huyết não.

– Sốc do mất máu

– Tràn dịch màng phổi.

– Hôn mê và tử vong.

– Mất nước.

Chẩn đoán sốt xuất huyết

Các bác sĩ sử dụng các xét nghiệm máu để kiểm tra các kháng thể đối với vi-rút sốt xuất huyết. Bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm virus học hoặc xét nghiệm huyết thanh học. Cụ thể: 

• Xét nghiệm vi rút: Xét nghiệm này kiểm tra trực tiếp các yếu tố của vi-rút thường yêu cầu thiết bị chuyên dụng và đội ngũ nhân viên được đào tạo về kỹ thuật, nên có thể không phải cơ sở y tế nào thực hiện được.

Xét nghiệm huyết thanh: Xét nghiệm này phát hiện các kháng thể trong máu để xác nhận tình trạng nhiễm trùng hiện tại hoặc gần đây. Dụng cụ xét nghiệm này khá phổ biến và có thể được thực hiện dễ dàng.

– Người có bệnh di truyền về máu gây rối loạn yếu tố đông máu hoặc giảm tiểu cầu,..

– Người mắc các bệnh mãn tính khác như tiểu đường, tăng huyết áp, COPD,…

– Phụ nữ mang thai, hệ thống miễn dịch yếu,..

Sau khi mắc sốt xuất huyết bạn nên làm gì? 

Nếu bạn cho rằng mình có thể bị sốt xuất huyết, bạn nên đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được khám và ngăn chặn các biến chứng. Khi về nhà, nên có chế độ nghỉ ngơi hợp lý và uống nhiều nước – Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khuyến nghị lượng nước uống từ 5 ly trở lên đối với người lớn bị nghi ngờ mắc bệnh sốt xuất huyết.

8 cách phòng chống sốt xuất huyết hiệu quả bạn nên thực hiện ngay

Hiện đã có một loại vắc-xin sốt xuất huyết mới có tên là Dengvaxia đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) phê duyệt vào năm 2019. Loại vắc-xin này có sẵn ở một số quốc gia và yêu cầu ba liều cách nhau 6 tháng.

Bên cạnh đó, phương pháp bảo vệ tốt nhất là tránh bị muỗi đốt và giảm số lượng muỗi. Khi ở khu vực rủi ro cao, bạn nên làm như sau:

– Tránh vào những nơi cây cối rậm rạp.

– Thường xuyên vệ sinh nhà cửa và sử dụng thuốc xịt chống muỗi trong nhà.

– Mặc áo sơ mi dài tay và quần dài để tránh muỗi đốt.

– Phun thuốc diệt côn trùng ngoài môi trường

– Sử dụng điều hòa thay vì mở cửa sổ.

– Sử dụng màn chống muỗi khi ngủ nếu khu vực bạn thường xuyên xuất hiện muỗi.

– Xử lý ao tù nước đọng, khơi thông cống rãnh, hạn chế môi trường cho muỗi sinh sôi.

– Có thể thả cá vào các bể nước để chúng ăn hết ấu trùng muỗi trong nước.